یادداشتی بر هری پاتر :: فاش میگویم که در پی خویشتنم....

یادداشتی بر هری پاتر

شنبه, ۱۶ شهریور ۱۳۹۲، ۰۱:۱۷ ق.ظ

بنام خدا

پیرامون هری پاتر

شاید آن روزی که جوآن کاتلین رولینگ کتاب هری پاتر و سنگ جادو را بر روی دستمال کاغذی می نوشت حتی فکر نمی کرد که روزی بتواند از ملکه ی انگلستان هم ثروتمند تر شود.اکنون دیگر با هری پاتر نه صرفا به عنوان یک داستان تخیلی نوجوان پسند بلکه با پدیده ای فرهنگی و حتی تا حدودی تجاری رو به رو هستیم .تجاری از آن جهت که مجموعه کتاب های هری پاتر طرفداران بسیار از کودکان 8 ساله گرفته تا پیرمردان 60 ساله دارد باعث گردشی چند صد میلیون دلاری در اقتصاد جهان و بالاخص اروپا گشته است .

برای مجموعه کتاب های هری پاتر تاکنون فیلم هایی پرفروش نیز ساخته شده است. که آن ها هم به سهم خود سینمای اروپا و آمریکا را رونقی چند باره بخشیدند.

و اما هری پاتر را به عنوان پدیده ای فرهنگی نیز می توان محسوب کرد زیرا مخاطبان بسیاری را جذب نموده است. این مجموعه درست وقتی منتشر شد که اروپا در ادبیاتی پست مدرن فرو رفته بود و کتاب های تخیلی نویسندگان و خوانندگان چندانی نداشت. در این موقع رولینگ در دهه 90 با کتاب هری پاتر و سنگ جادو پا به میدان می گذارد.اما در آن زمان انتشارات بلومبزی که قرار بود این کتاب را منتشر سازد از بیم این که کتاب فروش خوبی نداشته باشد از تشابه اسمی ج.ک.رولینگ با جی.جی.آر.تالکین خالق ارباب حاقه ها استفاده می کند و از چاپ نام کامل رولینگ خودداری می کند. گفته شده است که حق تالیف رولینگ ار هری پاتر1 تنها 2500 پوند بوده است. در این شرایط است که هری پاتر می آید. البته نا گفته نماند مطمئنا هری پاتر دارای نقاط قوتی بوده است که این تعداد از خوانندگان ،کتاب رولینگ را انتخاب کرده اند.

اولین نقطه ی قوت هری پاتر این است که رولینگ در7 جلد کتابی که در طی تقریبا یک دهه نوشته همه چیز را در نظر داشته و هیچ جزئیاتی را از قلم نینداخته است. برای مثال در10 صفحه اول کتاب هری پاتر1 می توانید رد پایی از کتاب 7 هری پاتر را بیابید .یا در جای دیگر میان مطالب به ظاهر بی اهمیت می توان حتی سرنوشت کتاب یا شخصیت های آن را پیش بینی نمود.البته همه ی خوانندگان حافظه ی قوی رولینگ باهوش را دارا نبوده اند.

شایان ذکر است که مجموعه ی هری پاتر با توجه به افسانه ها و اعتقادات مردم اروپا و به خصوص بریتانیا خلق شده است و ممکن است با فرهنگ ما زیاد همخوانی نداشته باشد. برای مثال موجوداتی مانند تک شاخ در فرهنگ غربی وجود دارند و در فرهنگ ما وجود ندارند. البته همین بیگانگی فرهنگی به خودی خود نه تنها برای مردم ما بلکه برای مردم سراسر دنیا جالب وجذاب بوده است.

بسیاری از افرادی که هری پاتر را خوانده اند به عمق موضوعات و معانی هری پاتر پی نبرده اند بلکه تنها کاری که این افراد کرده اند روخوانی از روی هری پاتر و لذت بردن سطحی از آن بوده است. در مجموعه هری پاتر بسیاری از اسم ها از اعتقادات مردم اروپا گرفته شده است و بطور مثال از ماری به عنوان (باسیلیسک) که می تواند با نگاه کردن به افراد آن ها را بکشد یا تبدیل به سنگ کند چیزی نیامده است ولی در یکی از نمایشنامه های شکسپیر به نام باسیلیسک اشاره ای شده است.

یکی از دیگر نقاط قوت هری پاتر به روایت آن ارتباط دارد. روایتی که از هر نظر کامل است. داستان هری پاتر داستان پسری جادوگر است که وقتی یک سال بیشتر نداشته است پدر و مادرش به دست جادوگری پلید کشته می شوند ولی وقتی که این جادوگر قصد کشتن هری کوچک را هم داشته است به خاطر فداکاری مادر هری جادوی او به خودش باز می گردد و سبب نابود شدن ظاهری خودش می شود. پس از این که هری نزدیک به 10 سال را با اقوام غیر جادوگرش زندگی می کند سرانجام نامه ای از طرف مدرسه ای جادوگری به نام هاگوارتز به او می رسد که او را به تحصیل در آن مدرسه دعوت می کند. در طول هریک از 7 کتاب این مجموعه سرگذشت یک سال از زندگی و تحصیل هری پاتر در این مدرسه روایت می شود، هر چند که قسمت اعظم هری پاتر 7 در بیرون از این مدرسه می گذرد ولی نتیجه نهایی از همان قسمت اندک حاصل می شود. در خلال این کتاب ها چیزی که باید به آن توجه داشت کامل بودن دنیای هری پاتر است ، دنیایی که در آن همه جور اداره ای از وزارت خانه گرفته تا هر جور مغازه ای پیدا می شود. معمولا کسانی دنیای هری پاتر را درک می کنند که خود آن را باور کنند و به خود به نوعی بقبولانند که خود عضوی از این دنیا هستند. دنیایی که در آن از پست ترین حالات انسانی تا بالاترین احساسات پاک بشری در آن یافت می شود، دنیایی که زیباست ولی زشتی هایی هم دارد. آری این چنین است دنیای هری پاتر،دنیای سحر و جادو ، دنیایی که در کتابی که تبلیغ عشق، پاکی و وفاداری را می نماید خلاصه می شود.

چیزی که در هری پاتر مشخص است این است که رولینگ در مجموعه هری پاتر شوخی هایی هم کرده است که در زندگی اجتماعی انسان ها به چشم می آیند مثلا در مدرسه ی جادویی هاگوارتز افراد را به 4 دسته تقسیم می کنند:

1_افراد باهوش ، زیرک جاه طلب و طمعکار.

2_ افراد بسیار باهوش ، ساده و بی آلایش.

3_ افرادی عاقل ، شجاع و نترس.

4_ افرادی ساده و معمولی ، وفادار و مطیع نسبت به جامعه.

که این دسته بندی در دنیا و اجتماع ما نیز مصداق دارد.

از نظر شخصیت پردازی هم رولینگ چیزی برای هری پاتر کم نگذاشته است از خود هری پاتر ، پسری نحیف و لاغر با چشمانی سبز و عینکی که دارای موهای پر کلاغی است گرفته تا دشمنان و یا افراد معمولی دیگر.

فی الحال بد نیست که کمی هم به بررسی تفاوت ها و شباهت های هری پاتر با یکی از قهرمانان دیگر بپردازیم:

هری پاتر و اسپایدرمن: رابطه ی هری پاتر و اسپایدرمن رابطه ی جالبی است . اولین تفاوت هری پاتر با اسپایدرمن در این است که در داستان اسپایدرمن داستان مردی روایت می شود که بر اثر نیش یک عنکبوت توانایی های خارق العاده ای به دست می آورد در حالی که در هری پاتر هری از روز اول دارای نیروی جادوگری بوده منتها از او پنهان می شده است. تفاوت دوم این است که شخصیت اصلی مرد عنکبوتی دارای دوست ورفیق دائمی و واقعی نیست در حالی که در هری پاتر عکس این موضوع وجود دارد.تفاوت سوم به دنیای مملوء از شگفتی و کامل هری با دنیای معمولی وانسانی اسپایدرمن برمی گردد.البته هری پاتر با اسپایدرمن شباهت هایی هم دارد که تنها به ذکر یکی بسنده می کنیم.از شباهت های جالب هری پاتر با اسپایدرمن این است که هر دو آن ها به دلایلی بدون این که خود بخواهند محکوم به نابود کردن دشمن یا نابود شدن هستند که البته معمولا دشمن از آن ها مجهز و با برنامه تر است و این دو شخصیت محبوب نیز گاها" از فاکتوری به نام شانس نظیر آنچه در هری پاتر 4 اتفاق افتاد استفاده می کنند.

به هر حال اگر بزرگسالان نیز ذهن خود را کمی ورزش بدهند می توانند تا حدودی سطح فکریشان را به نوجوانان نزدیکتر کرده ودر لذت خواندن یک رمان خوب با آنان شریک شوند.

نکته ی آخر هم این که نخواندن مجموعه کتاب های هری پاتر باعث از دست دادن فرصتی بزرگ برای نزدیک شدن به نوجوانان و نرمش دادن به مغز و ذهنی خسته از امور روزمره زندگی ماشینی می شود.